Van het ene naar het andere brein

Kijk eens naar dit filmpje:

Dit filmpje circuleerde de afgelopen weken op het internet, verspreid door de University of Washington via dit persbericht. Ziet er wel indrukwekkend uit toch? Ik moet je teleurstellen: dit filmpje is een duidelijk voorbeeld van hoe wetenschapscommunicatie sterk overdreven kan worden en ik zal hieronder uitleggen waarom.

Niks nieuws

Laat ik beginnen bij het begin, dit experimentje is niks bijzonders: elke hobbyende (neuro)wetenschapper die de beschikking heeft tot een brein, een internetconnectie, een EEG en een TMS apparaat kan dit simpele experimentje uitvoeren en dit is ongetwijfeld al eerder gebeurd. Deze mensen hebben het echter, zeer wijselijk, binnen hun eigen wetenschappelijke of vriendschappelijke kring gehouden en daarmee een nutteloze media-hype voorkomen...

Het "experiment"

In het filmpje is redelijk duidelijk te zien wat er gebeurt. Door het besturen van zijn hersengolven kan de "zender" een simpel spelletje spelen: een cirkel op het scherm moet omhoog worden bewogen, iets wat lastig kan zijn, maar na flinke training slagen de meeste mensen hier wel in. Tot zo ver niks nieuws dus. Als het spelletje slaagt wordt er een signaal via internet gestuurd dat vervolgens een TMS-apparaat aanstuurt bij de volgende proefpersoon (de "ontvanger") die een magnetische puls toegediend krijgt. Hierdoor beweegt zijn vinger en drukt een knopje in waardoor er in een ander spelletje een kanon wordt afgevuurd. Nog steeds niks nieuws, ook dit kunnen we al heel lang. In combinatie is dit "experiment" dus een heel leuk spelletje om te spelen na schooltijd, maar niks nieuwswaardigs naar mijn mening. Sterker nog: dit bericht lokte alleen maar media-geile berichtjes aan die repten over het direct beïnvloeden van de hersenen van iemand anders (al dan niet gerelateerd aan science fiction). Maak je geen zorgen hoor, het direct beïnvloeden van de hersenen van mensen om je heen doen we al dagelijks en op een veel simpelere manier dan bovenstaande, namelijk via standaard communicatie: verbaal, non-verbaal én in toenemende mate via (je raadt het al) het internet!

Telepathie?

Tuurlijk, het idee van het direct aansturen van hersensignalen bij iemand anders klinkt heel spannend en riekt naar telepathie, maar zo lang het via deze indirecte weg gebeurt is het niets opzienbarends. De persoon die hier het signaal verstuurt doet een simpel spelletje, hij is niet bewust bezig de gedachten van de ander te beïnvloeden. Op zijn beurt weet de ander niet precies wat voor signaal er verstuurd is, hij weet alleen dat zijn vinger beweegt. Van "gedachten beïnvloeden" is dus nog weinig sprake bij dit experiment. Dit is anders bij een eerder experiment, waarbij hersencellen van twee verschillende ratten direct met elkaar in contact gebracht werden en de ontvangende rat ook echt leerde van signalen die de andere rat verstuurde (ook al had de ontvangende rat het nog steeds erg vaak fout). In dat experiment was er sprake van directe en zinvolle invloed op hersenprocessen, en hier kunnen de relaties met gedachten-beïnvloeding kunnen worden gelegd, samen met de bijkomstige zinnenspelende toekomstvoorspellingen over telepathie. Bovengenoemd experiment met mensen zonder implantaten betreft een enkele observatie, is (nog) niet gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift en voegt weinig nieuws toe aan wat we al weten over het brein...

Puur media-gehypt dus!